نکاتی درباره سبک کتاب بهارستان جامی

نویسنده

چکیده

(بهارستان) جامی که به شیوه گلستان سعدی و در قالب نثر همراه با اشعار فارسی و عربی تألیف گردیده است از نمونه های نثر دلنشین و شیرین فارسی به شمار می رود. قصد جامی در این کار ساده ترین کردن شیوه انشای سعدی بود و به همین سبب انشای بهارستان بیش ار آنچه انتظار می رود متمایل به سادگی است و شاید یکی از علل این تمایل ‘ اختصاص کتاب به تعلیم فرزند نوآموز مؤلف بود. بهارستان در هشت روضه (باب) ‘ مقدمه و خاتمه ترتیب یافته است .
جامی درآغاز کتاب یادآور شده است که چون فرزندش ضیاءالدین یوسف به آموختن فنون ادب اشتغال داشت این کتاب را برای وی فراهم آورد و آن را اسلوب (گلستان ) نوشت و به نام سلطان حسین بایقرا موشحّ ساخت.
بهارستان غالبأ مشتمل بر مطالب اخلاقی عالی و دستورهای سودمند برای زندگانی است . در مقام مقایسه بهارستان جامی با گلستان سعدی باید گفت: سخن منظوم در بهارستان بیشتر است و سجع و تکلف به وفور در آن راه یافته و در روضه ششم آن پاره ای از مطایبات فراهم آمده است که خواننده را از سلیقه تربیتی مولانا جامی دچار تردید و شگفتی می سازد.
برخی ویژگیهای نگارشی و ادبی بهارستان از این قرار است :
استشهاد به آیات قرآن کریم ‘ استفاده از احادیث و روایات مذهبی‘استفاده از امثال و حکم‘صنایع بدیعی از قبیل: جناس و تضاد و انواع تشبیه‘کاربرد قواعد نادر دستوری ‘ استناد به اشعار عربی وفارسی و اشتمال کتاب بر لغات و ترکیبات زیبای فارسی.
ضمنأ به این نکته باید اشاره کرد که بهارستان دارای مطالب و حکایات متنوعی است از قبیل: حکایات تاریخی ‘ ادبی ‘ مطایبات‘ احوال و اقوال اهل بخشش و کرم ‘ احوال و اقوال شاعران و غیره.
از کتاب بهارستان نسخه های خطی و چاپی متعددی در کتابخانه های ایران و جهان از قبیل : کتابخانه ملی ملک‘ کتابخانه دانشگاه تهران‘ وین ‘ استانبول‘ شهرهای مختلف هندوستان و سایر کشورها وجود دارد.