دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-تبیین دوران نو سنگی کالکولیتیک منطقه اردبیل بر اساس داده های باستانشناسی قوشاتپه شهریری28120FAعلیرضا هژبرینوبریاکبر پورفرحJournal Article19700101-منطقه اردبیل وقره داغ که بخش شرقی شمال غربی ایرا را تشکیل می دهد به لحاظ پتانسیل های طبیعی که در طول دوران پیش از تاریخ،فرهنگهای مختلفی را در خود جای داده است ولی در گاهنگاری و طبقه بندی فرهنگ های پیش از تاریخ شمال غرب،هیچگونه جایگاهی نداشته است.حفاریهای محوطه شهریری که شامل آثار مختلفی از دوره نوسنگی تا اواخر عصر آهن است،توانست بخشی از خلا گاهنگاری این منطقه را پر نماید.محوطه قوشا تپه در سال 1383شناسایی و در طی دو فصل، مورد کاوش قرارگرفت که ضمن ارائه نتایج آن ،شباهت های آن را با سایر محوطه های همزمان ،بیان نموده و سعی در تبیین دوره های پیش از تاریخی منطقه اردبیل می نماید.دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-تحلیل ساختار و الگوهای طراحی نقوش حیوانی سفالهای چشمه علی و سیلک III در شمال مرکزی ایران28121FAحسنطلائیاحمد علییاریJournal Article19700101-صورت بندی ادوار فرهنگی پیش از تاریخ شمال مرکزی ایران به عنوان منطقه محوری در پیکره فلات بزرگ ایران در حدکمال،تبیین نگردیده است.مهم ترین اطلاعات باستان شناختی که درصورت بندی های انجام شده استفاده شده،مجموعه سفالهای رایج در جوامع پیش از تاریخ این منطقه است.بر اساس زمینه های لایه نگاری،گاهنگاری و دیگر یافته های باستان شناختی محوطه های باستانی که در منطقه مورد کاوش قرار گرفته اند،به روشنی می توان از دوفرهنگ متفاوت که در دوران پیش از تاریخ به ظهور رسیده اند،نام برد؛فرهنگ چشمه علی و سیلک III یکی از وجوه مشترک فرهنگ های یاد شده، افزایش و تنوع بی سابقه نقوش در ظروف سفالین رایج آنها است.به نظر می رسد الگوهای نقشی به مرور زمان شکل گرفته اند.دراین پژوهش به ثبت و تحلیل متغیرهای ساختار و طرح توجه ویژه خواهد شد.تا از این راه بتوان به روابط متقابل بین دو فرهنگ پی برد.باید توجه داشت در شیوه های سنتی،تفاوت بین مجموعه های سفالی بر اساس توصیف،مورد ارزیابی قرار گرفته اند.دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-گزارش مقدماتی بررسی الگوهای استقراری عصر مفرغ دشت نهاوند(سرچشمه کاماسیاب)28122FAحسنطلاییاحمد چایچی امیرخیزمحمدرضا سعیدیهرسینیJournal Article19700101-عصر مفرغ به دلیل همزمانی آن با تحولات آغاز شهر نشینی در مطالعات باستان شناسی جایگاه ویژه ای دارد؛نکته قابل توجه ، ان است که این تحولات درتمامی فلات ایران به رغم ظهور خط در منطقه جنوب غربی ایران به یک میزان،تاثیر گذارند به یک میزان،تاثیرگذار نیستندو ما از تاثیرات و کنش فرهنگ های محلی و یا تاثیرگذار خارجی بر این پدیده اطلاعات کافی نداریم.زاگرس مرکزی و دشت نهاوند به لحاظ موقعیت جغرافیایی و وجود منابع زیست محیطی لازم،یکی از مناطق کلیدی جهت بررسی این پدیده به حساب می آید.فرهنگ یانیق یک از فرهنگ هایی است که از طریق شمال غرب ایران تاثیرات خودرابرمنطقه نهاده است که ماازمیزان آن و همچنین گسترش جغرافیایی و رابطه آن با میانرودان و جنوب غربی ایران،آگاهی های کافی در اختیار نداریم.فرهنگ گودین III که نام خود را از محوطه گودین تپه – دردشت کنگاور و در مجاورت این منطقه – اخذ کرده است بالافاصله پس از فرهنگ یانیق ، زاگرس مرکزی را تحت تاثیر قرار داده و این تاثیرات در حدود یکهزار سال به طول انجامیده است.در طی یک بررسی پیمایشی در دشت نهاوند در سال 1384مجموعااز 36محوطه بازدید شد که آثار آن از دوران مس سنگی تا دوران اسلامی رادربرمی گرفت.16محوطه شناسایی شده،معرف آثار عصر مفرغ در منطقه بود.مقاله حاضر به شناسایی الگوهای استقراری منطقه در عصر مفرغ به کمک تحلیل داده های باستانشناختی می پردازد.دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-ساختار اجتماعی جوامع سکایی با نگرش به شیوه های تدفین28123FAبهمنفیروزمندیمیثم لبافخانیکیJournal Article19700101-با گسترش باستان شناسی جدید از دهه 1960 م .به بعد، تفسیر و تحلیل نظری یافته های باستان شناسی مورد توجه باستان شناسان « نوگرا» قرار گرفت .باستان شناسی جدیدبابهره گیری از آموزه های رشته های علمی دیگر،نظیر علوم اجتماعی، علوم اقتصادی و علوم سیاسی، پا از حوزه توصیف صرف داده های فرهنگی فراتر گذاشته و به تشریح جنبه های «غیر ملموس»زندگی بشر پرداخته است.دراین میان، آثار باقی مانده از «شیوه های تدفین» از اهمیت ویژه ای برخوردار است.شیوه تدفین،معماری تدفینی و اشیای تدفینی در شناخت سازمان اجتماعی جوامع انسانی نقش بسزایی ایفا کنند.کورگان های سکایی چه از لحاظ سبک معماری و چه از نظر دارا بودن اشیای تدفینی ،انعکاس دهنده سازمان اجتماعی ، باورهای اعتقادی و نظام سیاسی جوامع سکایی است.در این مقاله سعی شده با توصیف و تحلیل شماری از گورتپه های سکایی، با رویکرد باستان شناسی اجتماعی به مطالعه زوایایی از ساختار اجتماعی و سیاسی سکاها پرداخته شود.دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-تحلیل باستان شناختی استقرارهای اشکانی در زاگرس مرکزی28124FAکمال الدیننیکنامییعقوب محمدیفرمحمد رحیمصرافJournal Article19700101-زاگرس مرکزی به عنوان پل ارتباطی و نقطه حایل بین دو بخش شرقی و غربی امپراطوری اشکانیان،تاکنون کمتر مورد توجه باستان شناسان و محققین قرار گرفته است.این محدوده جغرافیایی ،دارای کوههای مرتفع و دشت های میان کوهی بزرگ و کوچک ،مسطح و مرتفع و درهای کوچک و بزرگ است که با داشتن این ویژگی های منحصر طبیعی ،محل مناسبی برای مردمان این دوران فراهم آورده بود،تا استقرارگاهها و آثار فراوانی را از خود برجای بگذارند.مباحث مورد توجه در این مقاله براساس بررسی از محوطه های باستانی است.براین اساس،تعداد یازده شهرستان در چهار استان کرمانشاه،همدان،کردستان و ایلام مورد بررسی باستان شناسی قرار گرفتند.در مجموع ،تعداد623محوطه مورد بررسی شدند که از این میان تعداد340محوطه مربوط به دوران اشکانی به طورجداگانه موردتحلیل قرار گرفتند.درنتیجه مطالعات،مسخص گردید که علیرغم تقسیم بندیهای رایج صورت گرفته ،تمام نقاط،دارای گونه شناسی یکسان نبوده و می بایستی درطبقه بندی سفالهای این دوران،تجدید نظر به عمل آید.افزایش قابل بحث استقرارهای اشکانی از دیگر نکات قابل توجه در این دوران است.دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-مطاله و تحلیل سفالینه های مکشوفه از کاوشهای باستان شناختی سالهای 1381 تا 1384 محوطه تاریخی جرجان28125FAمحمدمرتضاییمحمد یوسفکیانیJournal Article19700101-شهر تاریخی جرجان در چهار کیلومتری غرب شهرستان گنبدکاووس دراستان گلستان واقع شده است.این شهر یکی از شهرهای مهم قرون اولیه اسلامی است که طبق نوشته جغرافی نویسان چون اصطخری و ابن حوقل با شهرهای معروفی مانند ری و نیشابور قابل مقایسه بوده است.این محوطه مهم قرون اولیه اسلامی از سال 1350ه ش تا سال1357ه ش مورد کاوش قرار گرفته است.در این مقاله،مجموعه سفالینه های مکشوفه با روش تحلیل کیفی و توجه به دو متغیر عمده در سفالگری (شکل و تزئین)مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.سپس نتایج بدست آمده با سفالگری دوره های قبل مقایسه شده است تا بتوان تغییرات در سفالگری بین دوره های مختلف فرهنگی را در تسلسل لایه نگاری این محوطه به اثبات رساند.افزون بر این،نتایج این مطالعه با محوطه های همزمان با روش تعمیم نتایج ،مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج این مطالعه می تواند بعضی از ابهامات تاریخ گذاری این محوطه را روشن نماید.دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-گاهنگاری بافت کهن شهر تاریخی اصفهان به استناد کاوش محدوده میدان عتیق28126FAحسنکریمیانمحسنجاوریJournal Article19700101-شهر اصفهان با وجود اینکه به لحاظ تاریخی یک از شهرهای کهن ایران است اما تا کنون از نظر باستانشناسی مور بی توجهی قرارگرفته به همین دلیل ، اطلاعات موجود در مورد سابقه و تاریخ آن بسیار محدود است.درهمین خصوص ،برنامه کاوش میدان عتیق با هدف دستیابی به مستندات باستانشاسی و به منظور روشن کردن برخی ابهامات موجود بر تاریخ این شهر به انجام رسید.در طی این برنامه کاوش که در مرکز بافت تاریخی اصفهان و پیرامون نواحی شرقی و جنوبی مسجد جامعه صورت گرفت،معلوم شد که در محدوده مذکور،آثاری از دوره پیش از اسلام(ساسانی)وجود ندارد به علاوه با توجه به وجود اختلاف سطح شدید بین کف مسجدجامع و کفهای بدست آمده در حفاری، این مسجد در زمان احداث بر روی بلندترین نقطه نسبت به فضاهای اطراف خود،بنا شده بوده است.دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-جستاری در معضل گذار از ماده به متن در باستان شناسی28127FAحکمت اللهملاصالحیJournal Article19700101-باستان شناسان با دوعنصر بنیادین ماده و زبان که در نهایت به صورت متن باستان شناختی ،یعنی نوشتار در می آید،در گیرند.نقش موثر و تعیین کننده ماده و زبان در تمام مراحل مشاهدات و مطالعات باستان شناختی ،واقعیتی است تردید ناپذیر؛ماده مورد مشاهده و مطالعه باستان شناسان، آن است که اصطلاحا مواد فرهنگی و «بقایای مادی گذشته»یا آثار و اثقال و اقلام مادی و شواهد و قراین باستان شناختی و همچنین مفاهیم و اصطلاحات مشابه دیگر به آن اطلاق شده است.اینکه اقلام و شواهد مادی مورد مطالعه باستان شناسان از چه سنخ موادی بوده و چه ویژگیهایی راشامل می شوند و قابلیت تقریر پذیری آنها چگونه است و یا آنکه باستان شناسان به هنگام قرائت و روایت آنها چه پل هایی را بناکرده و با کدام ابزارهای از قلمرو و کرانه ماده های خاموشی و بی نام وراد منطقه ها و کرانه های زبان اعم از گفتار و نوشتار با ادبیات و متن باستان شناختی شده و به چه میزان درحصول به مقصد و وصول به اهداف مطلوب و مورد نظر توفیق داشته اند،از اهم مسایل و مباحث فلسفه باستان شناختی است.دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-زاینده رود و یاد کارهایی از فرهنگ ایران باستان28128FAفیروزمهجورJournal Article19700101-جلوه های متعدد و متنوعی از فرهنگ و تمدن باستانی ایران،پس از اسلام نیز به حیات خود ادامه داده و استمرار یافته اند.البته بسیاری از آنها مغایرتی با فرهنگ اسلامی ندارند و با آن نیز عجین و هماهنگ شده و به عبارت بهتر در خدمت آن فرهنگ در آمده اند.لذا ما در ایران،شاهد خدمات متقابل اسلام و ایران می باشیم (مطهری).
در این میان،رودخانه ها،نقش موثر و جایگاه خاصی برای این استمرار فرهنگی دارند؛به عنوان مثال، می تواتن از زاینده رود نام برد که موجبات بقا و استمرار برخی از ویژگیها و جنبه های فرهنگی ایران باستان را در اصفهان و در دوره اسلامی فراهم نموده است و شواهد این مهم را می توان در اسامی برخی از دیه ها و مادیها ی اصفهان،راز و رمزهای طومار منسوب به شیخ بهایی و پل سی و سه چشمه و نیز مراسم جشن آبریزگان که هم چنان در عصر شاه عباس اول در ساحل زاینده رود، برگزار می شده و شاه و همراهان او از اطراف و روی پل مزبور به نظاره آن می پرداخته اند،ملاحظه کرد.دانشکده ادبیات و علوم انسانیمجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)57520070220-بررسی تاثیر هنر مصر در دوره هخامنشیان بر اساس یافته های باستان شناسی28129FAمحمودطاوسیرحیمولایتیJournal Article19700101-در این مقاله ضمن نگاهی کوتاه به تاریخ مصر از نظر تقسیم بندی سلسله ها و مطالعه وضعیت سیاسی ، اجتماعی و تاریخی آن در زمان حاکمیت سلسله بیست و ششم و تاریخ ایران در دوره هخامنشیان ، همچنین فتح مصر، تاسیس سلسله بیست و هفتم و سی و یکم و اداره مصر به عنوان یک ساتراپی هخامنشی،مورد مطالعه قرار می گیرد.برای فهم تاثیرات فرهنگی – هنری و آگاهی از گستردگی روابط فرهنگی متقابل تمدن ایران و مصر ،لازم است یافته های باستان شناسی کاوشهای علمی،مورد مطالعه قرارگیرد تابراساس حجم داده های باستان شناسی به سطح و گستردگی روابط فرهنگی و هنری دوتمدن پی برده شود.