2024-03-29T14:16:29Z
https://jflh.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3360
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)
1375
1و2
137
شرح أنوار بر أنوار
در پرتو
تبیان مجمع بیان و کشف اسرار روح جنان
دکتر سید امیر محمود
انوار
1996
06
21
https://jflh.ut.ac.ir/article_13631_6c4fedfae756cf77bf21b1545d4771c5.pdf
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)
1375
1و2
137
توحید مفضّل
دکتر ابراهیم
دیباچی
توحید مفضل رساله مختصر و سودمندی است دربارة خداشناسی که از طریق مفضل بن عمر شاگرد نامی امام ششم حضرت صادق (جعفربن محمد)(ع) – به ما رسیده و در این مقال معرفی می گردد تا راهنمایی باشد حقیقت جویان واهل فضیلت را و برهانی گردد بر پیروان هواها و هوسها و آنانکه براساس اغراض در اعتقاد به این امر فطری عناد و جدال داشته و دارند.
این رساله بردوبخش آمده: بخشی پیرامون جهان برین است و دیگری دربارة جهان زیرین ‘ و این دومین بر چهار فصل ترتیب یافته و این گفتار در راستای آن گزارش است.
1996
06
21
https://jflh.ut.ac.ir/article_13632_b7cfb0d9a3a23d530e870cee3a1e2d7f.pdf
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)
1375
1و2
137
موجز الخدمات لأحمدبن ماجد فی علم الملاحه
الدکتور فیروز
حریرچی
ابن ماجد از مشهورترین دریانوردان اسلامی است که حدود سدة قرن نهم در جلفار خلیج فارس متولد شده است . در دانش دریانوردی مهارت داشت تا جایی که به استاد و معلم و رئیس دانش دریانوردی لقب گرفته است. او دارای قصاید و ارجوزه های طولانی در دانش دریانوردی است و حدود 46 اثر علمی از خود به یادگار گذاشته است.
وی در وضع اصطلاحات دریانوردی به زبان عربی مهارت داشته و از این حیث زبان عربی را تقویت کرده است. این دریانورد در اغلب آثار خود واژه هایی از فارسی وام گرفته و آنها را بصورت معرب بکار برده است مانند رهنامج(رهنامه)زنج(زنگ)بندر و شاهبندر. وی نخستین کسی است که ابرهای بزرگ و کوچک جنوبی را که اروپاییها آن را ابرهای ماژالان می نامند بطور دقیق وصف کرده است.
1996
06
21
https://jflh.ut.ac.ir/article_13633_894b1dfee87063f654028042f21e7eba.pdf
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)
1375
1و2
137
طبیعت به صورت نظام حالات در فلسفة اسپینوزا
دکتر محسن
جهانگیری
در نظام فلسفی اسپینوزا سه اصطلاح دارد‘که پایه و اساس آن است:جوهر‘صفت‘حالت.
جوهر که از آن به خدا‘و طبیعت طبیعت آفرین هم تعبیر میکند‘شیئی است‘که در خودش است و به نفس خودش به تصور می آید‘نه وجودش متوقف بر دیگری است‘و نه تصورش. جوهر واحد ویگانه است‘خود علت خود است ‘نامتناهی مطلق است‘بسیط است ‘ متقوّم از صفات نامتناهی است ‘ که هر یک بیانگر آن ذات نامتناهی است. از میان صفات نامتناهی فقط دو صفت شناخته شده است : فکر و بعد یا امتداد. همان طور که فکر صفت خداست ‘بعد نیز صفت خداست همان طور که فکر فعال است ‘ بعد نیز فعال است .البته برای اینکه ترکیب و تجزیه در جوهر یا خدا پیش نیاید بعد و امتداد به امتداد معقول تفسیر می شود‘نه محسوس و متخیل.
صفت شیئی است ‘ که عقل آن را مقوّم‘ یا مکوّن ذات جوهر درک می کند.
حالت شیئی است ‘ که در شیئی دیگر است ‘ هم وجودش متوقف بر دیگری است ‘هم تصورش.عالم‘یا ماسوای الباری حالت نام گرفته است که با ضرورت ازلی از ذات جوهر منتشی می شود‘همچنانکه از طبیعت مثلث برمی آید که زوایایش برابر دو قائمه است . بنابراین ‘نظام هستی نظام حالات نامیده شده است و ما دراین مقاله با عنوان"طبیعت به صورت نظام حالات" به اختصار و اجمال به بیان آن پرداخته ایم امید است که مفید و سودمند باشد. امین یا رب العالمین.
1996
06
21
https://jflh.ut.ac.ir/article_13634_84c606ed05fb062a51f722064652a8b4.pdf
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)
1375
1و2
137
تبلور معانی
دکتر برات
زنجانی
عباراتی پیچیده و مشکل در نظم و نثر ادبیات فارسی وجود دارد که به شرح و توضیح محتاج است . اشعار حافظ و خاقانی و مولوی و حتی سعدی و نثر کلیله و دمنه و مرزبان نامه و تاریخ بیهقی این مشکل را در بعضی جایها دارند. شرح دهندگان برداشتهای نادرست عرضه داشته اند و چون این معانی خطا به کتابهای درسی هم راه یافته بر خود لازم دانستم که معنای حقیقی عبارات را آنچنانکه گوینده اراده کرده و گفته است یادآوری کنم و از این راه وظیفه خودم را به ابیات کشورم ادا نمایم. مقاله ذیل بخشی از این روشنگری است .
1996
06
21
https://jflh.ut.ac.ir/article_13635_6807c12810b23447fbd43485709f2652.pdf
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)
1375
1و2
137
دستورزبان در عربی و فارسی و دیگر زبانها
سعید نجفی
اسداللهی
چهارده قرن پیش برای زبان عربی موقعیتی استثنایی پیش آمد که برای دیگر زبانها نه فقط تاکنون دست نداده بلکه ظواهر امر نشان میدهد که موجبات به وجود آمدن آن نیز برای هیچ زبانی فراهم نخواهد شد. واقعه چنین بود که در آن تاریخ در بین قوم عرب زبان که سخت متمسک به ((زبان)) خویش بودند و پرداختن به ((زبان)) مخصوصاً زبان شعر ‘ یکی از حیاتی ترین مسائل زندگی آنان بود انسانی ظهور کرد و کلامی با خود آورد که آن را وحی الهی می دانست و در فصاحت ‘ فوق طاقت بشری. پس از سالها کشمکش ‘ اقوام عرب به رسول خداوند و قرآن کریم ایمان آوردند و در باور آنان گنجید که این کلام جز کلام خداوند نمی تواند باشد و آوردن افصح از آن امکان پذیر نیست . از آن پس قرآن کریم بصورت یک((الگو)) و معیار برای زبان عربی درآمد و هر چه در راستای آن بود مقبول واقع میشد و هرچه مغایر با آن مطرود ! اینست که می بینیم عربی- برخلاف دیگر زبانهای بشر- در طول این چهارده قرن کهنه نشده و نیز در محدوده های مختلف جغرافیایی تفاوتی نکرده است – صرف نظر از لهجه های عامیانه که موضوع این بحث نیست- و قاعده تا وقتی قرآن کریم در میان باشد- یعنی به عقیده ما مسلمانان تا قیام الساعه- این وضع ادامه خواهد داشت یعنی زبان عربی همیشه و در همه جا بصورت زبانی زنده و پویا و در اصطلاح ((به روز)) به حیات خود ادامه خواهد داد.
از سویی دیگر با گسترش اسلام در میان اقوام و ملل مختلف‘ چون مسلمانان غیر عرب زبان برای فهم قرآن و درک اسلام ناچار به آموختن زبان عربی بودند‘ همگی به تدوین دستور آن زبان از راه استقراء براساس متن قرآن کریم و مطالب محدوده دورة جاهلی و صدر اسلام پرداختند و بحث و تحقیق در نحو عربی یکی از مهمترین علوم متداول آن عصر در میان جوامع مختلف اسلامی- از عرب زبان و غیر عرب زبان- گشت که در این میان سهم مسلمانان ایرانی بیش از تمامی اقوام دیگر بود و مسلمانان ایرانی را میتوان پدر نحو عربی نامید. ودرطول قرنهای متمادی به قدری در جزئیات این زبان کار شده که حتی تصور آن هم مشکل است . نتیجة این همه کوشش به وجود آمدن ((نحو))ی بوده که هیچ زبانی از این نظر به پای آن نرسیده و نخواهد رسید. و از آنجا که درصد بسیار بالایی از قواعد نحوی تمام زبانها مشترک است لذا بهترین راه برای رفع مشکلات نحوی زبانهای دیگر مراجعه به قواعد زبان عربی است تا از طریق مقایسه با نحو عربی دست یافتن بر راه حل مشکل آن زبان امکان پذیر گردد.
1996
06
21
https://jflh.ut.ac.ir/article_13636_72da0f0329601c096b84efc3e50778d2.pdf
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)
1375
1و2
137
بحثی در علم کلام
دکتر روح الله
عالمی
ادیان الهی که همه بر صراط واحد استوارند و هدایت انسان را جستجو میکنند همواره به زبان عامه مردم بیان شده اند‘اما در ورای این ظاهر‘باطنی دارندکه خواص را نیز درهردرجه ای که هستند از زلال معرفت و حقیقت بهره مند می سازند.
این ویژگی باعث شده تا در سراسر تاریخ ادیان مباحثات و منازعات فکری گوناگون را به ارائه راههای مختلف برای دستیابی به حقیقت رهنمون سازد. علم کلام در چنین شرایطی پابه عرصه دانش گذارد تا ساحت دین را از لوث انحرافات فکری منزه بدارد و دین را آنگونه که باید شناخته شود و به دور از القائات نابجای فکری به انسان بشناساند.
دین شریف اسلام نیز از این قاعده مستثنی نبوده و اندکی بعد از پیدایش و تثبیت از جوانب مختلف مورد قضاوت قرار گرفته است و از همان زمان هم متکلمین مسلمان برای تعیین حدود و ثغوری که حافظ حریم آن باشد پا به میان گذاردند و برای صیانت از مقدسات بر آن شدند تا خود دین را به تصویر بکشانند.
اما شگفت آنکه در میان خود متکلمین نیز در تبیین مسائل اختلاف نظر پیدا شده و علم کلام خود محل مناقشه قرار گرفت و این نیز به نوبه خود موجب پویایی‘پیشرفت و تحول عظیم در این علم گردید. جدال همیشگی میان کلام و فلسفه هم از مهمترین مسائل مربوط به دین و دین شناسی است که باید در جای خود مورد بررسی قرار گیرد.
مقاله حاضر ‘ تحقیقی است راجع به علم کلام اسلامی که در آن سعی شده از ابعاد مختلف به این موضوع نگریسته شود و از زوایای مختلف مورد دقت قرار گیرد.مراجعه به آراء علمای بزرگ اسلامی نیز به گونه ای است که در پایان به خواننده امکان قضاوت در مسأله را خواهد داد.
والحمدلله رب العالمین
1996
06
21
https://jflh.ut.ac.ir/article_13637_a6a391433e09a004a39714c13754f550.pdf
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)
1375
1و2
137
بثّ شکوایی رندانه و عارفانه
در سوک انسان کامل
دکتر مهدی
ماحوزی
دراین مقاله که بثّ شکوایی است در غربت و بیکسی انسان کامل عطار میکوشد جامعه ای را که در آن می زیسته است ‘ ارزیابی کند. در این جامعه دو نوع انسان حضور دارند‘ انسان متعالی و انسان مسخ شده و از خود باخته. در تحلیل عناصر شخصیت این دو نوع انسان عطار ناگزیر است که در اقطار مجهول و ناشناخته روح آدمی سفر کند و موج های سخت طوفان های روح را که حتی با طوفان نوح هم در خور سنجش نیست – باز شناسد.
فلسفه دوران جام سرنگون فلک را باز شناختن و نکات ناسفته از روایح برخاسته از شیفتگی ها و سرمستی های منتهیان و واصلان را نمودن کار هر کس نیست . نوبتی مردن باید‘ تا نور فیض دریای منور عشق بی نشان را بتوان شناخت و جان های آزاد از شوایب این جهانی را از آن برخوردار ساخت.
عطار در نیمی از این قصیده نماینده انسان کامل است و در نیمی دیگر از این دعوی استغفار می کند و نفس بیمار و برتری طلب خویش را در محکمه وجدان بیدار به سختی محکوم می کند.
1996
06
21
https://jflh.ut.ac.ir/article_13638_bd7963bf11991aa5720350e0c03aa5f3.pdf
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نمی شود)
1375
1و2
137
المتنبی فی ایران
الدکتور محمد علی
آذرشب
متنبی بزرگترین شاعر عرب است که دنیای اسلام را هم در زمان شاعر و هم قرنها پس از فوت شاعر بخود مشغول کرده است .
در سال 354ه.ق بدعوت ابن العمید به ایران سفر کرد. مدتی در ((ارّجان))(بین خوزستان و فارس) اقامت داشت ‘ سپس قصد عضد الدوله در شیراز نمود‘و چندماهی نیز در این شهر اقامت کرد‘سپس راهی عراق شد‘ و نزدیک بغداد راهزنان به او حمله کردند و کشته شد.
متنبی در مدت اقامت خود در ایران و خصوصاً در شیراز‘قصاید و قطعات مهمی بجای گذاشت . در این اشعار برخی مناطق ایران و برخی حوادث ایران را به تصویر کشیده است.
طه حسین در تحلیل و نقد اشعار متنبی بر آن است که گرچه مدت حضور متنبی در ایران کوتاه بود ولی تحول بزرگی در شعر او بوجود آورد که اگر دوام بیشتری می یافت کل شعر عرب دگرگون می شد.
مقاله حاضر برآنست که شعر متنبی در ایران و علل پیدایش این تحول در شعر او را بررسی کند.
1996
06
21
https://jflh.ut.ac.ir/article_13639_8b97d941ecbaa4008e2d26fbe922f241.pdf